Μητρικό Γάλα-Σύσταση και διατροφική αξία

Η σύσταση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και των Παιδιατρικών Εταιρειών ανα τον κόσμο περιλαμβάνει αποκλειστικό θηλασμό κατα το 1το εξάμηνο της ζωής του βρέφους και τουλάχιστον μέχρι το 2ο έτος μεικτή διατροφή (μητρικό γάλα και άλλη τροφή).

Μητρικό γάλα γνωστό και ως << λευκό αίμα>>, λόγω της σπουδαιότητας που έχει για τον ανθρώπινο οργανισμό.

Δεδομένου ότι το μητρικό γάλα είναι η τροφή που η ίδια η φύση έχει επιλέξει για το νεογνό, αποτελεί αναμφισβήτητα την καλύτερη τροφή στο ξεκίνημα της ζωής του.

Η σύσταση του μεταβάλλεται ανάλογα με τις ανάγκες του βρέφους, ηλικιακές και αναπτυξιακές. Αλλάζει ακόμη και κατα την διάρκεια του θηλαλσμού. Η σύσταση του δεν παρουσιάζει διαφορές σε γυναίκες διαφορετικής φυλετικής προέλευσης και σε γυναίκες με διαφορετικές διατροφικές συνήθειες.

Πρωτόγαλα το λεγόμενο ΠΥΑΡ : Πρόκειται για το γάλα που παράγεται από την 1η ως την 4η ημέρα ζωής. Πολύ σημαντικό για το νεογνό αφού χαρακτηρίζεται ως το <<πρώτο εμβόλιο>>, λόγω της συγκέντρωσης των ανοσοσφαιρίνων που περιέχονται στο πυάρ και είναι πολλαπλάσια σε σχέση με το ώριμο γάλα.

• Η σύσταση του είναι ιδιαίτερα υψηλή σε νάτριο , χλώριο, πρωτείνες κυρίως ανοσοσφαιρίνες, λευκοκύτταρα, λακτοφερρίνη,επιδερμιδικό αυξητικό παράγοντα(Epidermal Grouth Factor - EGF) καροτίνη (μια πρόδρομη ουσία της Βιταμίνης Α), που δίνει και το κίτρινο χρώμα στο πυάρ. Η συγκέντρωση του λίπους, καζείνης, λακτόζης είναι χαμηλή .

• Η ποσότητα του μητρικού γάλακτος αμέσως μετά την γέννηση είναι μικρή και αυξάνεται βαθμιαία παράλληλα με τον όγκο του νεογνικού στομάχου. Πολλές φορές οι μητέρες ανησυχούν για την ποσότητα του γάλακτος που έχουν τις πρώτες ημέρες λέγοντας χαρακτηριστικά <<γιατρέ το γάλα μου είναι λίγο ή δεν έχω γάλα>> και όπως μου αρέσει να λέω και εγώ αρκετές φορές <<η φύση έχει προνοήσει για την ποσότητα που χρειάζεται το νεογνό μας και παράγει όσο πρέπει>>.

Μεταβατικό γάλα: ξεκινάει η παραγωγή του μεταξύ της 4ης-14ης ημέρας (Γαλακτογένεση 2). Μειώνεται σταδιακά η περιεκτικότητα του γάλακτος σε πρωτείνη και Νάτριο .

Ώριμο μητρικό γάλα: μετά την 14η ημέρα θηλασμού.

Ο όγκος γάλακτος που παράγει η μητέρα κυμαίνεται μεταξύ 600-900ml ανάλογα με το βάρος του μωρού .

Ο όγκος του μητρικού γάλακτος που παράγεται και καταναλώνεται από τα νεογνά είναι σημαντικά μεγαλύτερος τη νύχτα.

Αποτελείται από τα εξής συστατικά:(Συνοπτικά)

Νερό :~87% του γάλακτος(γι΄αυτό το γάλα επαρκεί για την ενυδάτωση του μωρού ακόμα και τους πιο ζεστούς καλοκαιρινούς μήνες).

Λιπίδια: τα οποία είναι σημαντικά για την ανάπτυξη του εγκεφάλου και του αμφιβληστροειδούς.

Πρωτείνη: κυριαρχούν οι καζείνη και η ορολευκωματίνη, άλλα πρωτεϊνούχα μόρια είναι η α-λακτοσφαιρίνη και οι ανοσοσσφαιρίνες.

Άλλα αζωτούχα συστατικά γάλακτος : επιδερμιδικός αυξητικός παράγων (EGF), ο οποίος συμβάλει στην ωρίμανση και προστασία του εντερικού επιθηλίου, συνεπώς η χορήγηση του ΜΓ που αποτελεί την κύρια πηγή του EGF, είναι σημαντική για τα πρόωρα νεογνά, για την ομαλή ωρίμανση του εντερικού σωλήνα και την πρόληψη της νεκρωτικής εντεροκολίτιδας.

Υδατάνθρακες: κυρίαρχος υδατάνθρακας στο ΜΓ είναι η λακτόζη 7,2%, περιέχει και μονοσακχαρίτες και ολισακχαρίτες, που μαζί με τις γλυκοπρωτείνες συγκροτούν τον παράγοντα bifidus. Ο οποίος προάγει τον εποικισμό του εντέρου με τον Lactobacillus bifidus που προστατεύει από τη διείσδυση των εντεροπαθογόνων μικροοργανισμών. Δηλαδή ο bifidus δρα ως πρεβιοτικός παράγων.

Σίδηρος και ηλεκτρολύτες: Το γάλα όλων των τύπων έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο. Ο σίδηρος όμως του μητρικού γάλακτος απορροφάται καλύτερα από το σίδηρο του αγελαδινού γάλακτος. Τα βρέφη που θηλάζουν επωφελούνται από το υψηλό επίπεδο λακτόζης και βιταμίνης C στο ανθρώπινο γάλα τα οποία και διευκολύνουν την απορρόφηση του σιδήρου,αναστέλλοντας έτσι τον πολλαπλασιασμός των παθογόνων.

Βιταμίνες:Η περιεκτικότητα του μητρικού γάλακτος σε Βιταμίνη D είναι χαμηλή, για το λόγο αυτό η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής συστήνει για το αποκλειστικά θηλάζον βρέφος, την καθημερινή χορήγηση 400IU βιταμίνης D, κατα τους πρώτους 6 μήνες.

Η βιταμίνη Κ είναι επίσης χαμηλή στο ΜΓ, αλλά η ποσότητα που έχει ανάγκη το νεογνό εξασφαλίζεται με την χορήγηση βιταμίνης Κ, αμέσως μετά τον τοκετό .

Κύτταρα και Ανοσοσφαιρίνες : Το ΜΓ είναι ένας <<ζωντανός ιστός>> δεδομένου ότι περιέχει ουδετερόφιλα,λεμφοκύτταρα και μακροφάγα, που συμβάλουν στις αμυντικές ιδιότητες του γάλακτος. Η κύρια ανοσοσφαιρίνη που περιέχεται στο ΜΓ είναι η IgA, λειτουργεί ως αντίσωμα έναντι αντιγόνων που εισβάλλουν στον οργανισμό.

Ανοσοποιητικοί παράγοντες: Το ΜΓ περιέχει και άλλους παράγοντες με αμυντικές ανοσοποιητικές ιδιότητες . Ένζυμα όπως η λυσοζύμη και οι ντεφενσίνες. Συμπλέγματα πεπτιδίων με ολιγοσακχαρίτες δημιουργούν τους πρεβιοτικούς παράγοντες, που ευνοούν στο έντερο την ανάπτυξη των bifido βακτηρίων. Ο transforming Growth Factory (TGF-β) είναι ένας παράγων που παράγεται από την μητέρα μετά από έκθεση σε αλλεργιογόνα, η μεταφορά του στο ΜΓ βοηθά το βρέφος να αποκτήσει ανοσολογική ανοχή.

Άλλοι παράγοντες: Στο ΜΓ ανευρίσκονται επίσης ορμόνες , όπως η θυρεοειδική, η λεπτίνη και η γαστρίνη που παίρνουν μέρος στη ρύθμιση του μεταβολισμού του νεογνού και της ορεξης του. Ανιχνεύεται η ερυθροποιητίνη, η ινσουλίνη και ο ινσουλινικός αυξητικός παράγων IGF -1, που μειώνει τον κίνδυνο της νεκρωτικής εντεροκολίτιδας και συμβάλλουν στην αύξηση του αιματοκρίτη.

Με αυτό το κείμενο ήθελα να καταλάβουμε την σημαντικότητα του μητρικού γάλακτος και τα οφέλει που μπορούμε να δώσουμε στα παιδιά μας! :)

Δρ. Κυριακή Ανδρέου